Il-bram u ħut iniggeż

Fil-baħar madwar il-gżejjer Maltin insibu diversi tipi ta' bram. L-iswaba (tentacles) tal-brama huma miksija b’ċelloli jniggżu (nematocytes jew sting-cells). Meta jmissu mal-ġilda, dawn iċ-ċelloli jitfgħu valenu li jikkawża tinġiż, uġigħ, ħmura u nefħa.

Naturalment wieħed m’għandux jinżel jgħum jekk ikun hemm il-bram. Madankollu, avolja ma jkunx jidher li hemm il-bram xorta waħda jista' jmissek ix-xorti li tingidem!

L-ewwel għajnuna

• Itla' mill-baħar.
• Laħlaħ il-ġerħa bl-ilma baħar (mhux bl-ilma ħelu); tħokkx il-ġilda biex ma żżidx l-infjammazzjoni.
• Jekk ikunu jidhru xi biċċiet, neħħihom b’pinzetta. Wara applika ftit sapun (shaving foam) u qaxxar il-ġilda permezz ta’ plastic card (eż. loyalty card) biex tneħħi l-isting cells.
• Applika xi ħaġa kiesħa (ice pack jew flixkun ilma kiesaħ) għal madwar 15-il minuta biex tnaqqas l-uġigħ u l-infjammazzjoni.
• Agħti paracetamol jew ibuprofen jekk l-uġigħ jippersisti.
• M'hemmx għalfejn tuża ħall, baking soda jew surgical spirit. Ixxarrabx il-ġerħa bl-awrina.
• Il-marka fil-ġidma tista' ddum ġimgħat biex tfieq għal kollox.

Għajnuna medika

Fittex għajnuna medika f'dawn iċ-ċirkostanzi;

• Ċempel għall-ambulanza (112) jekk ikun hemm allerġija qawwija (anaphylaxis) (stordament, raxx mifrux fil-ġilda jew nifs mgħaġġel).
• Kellem tabib jekk il-ġidma tkun kbira jew f'parti sensittiva (bħal wiċċ), u jekk in-nefħa, l-uġigħ u il-ħmura jiżdiedu. Jista’ jkollok bżonn steroid cream jew antibijotiku.

Ħut iniggeż

Hawn erba' ħutiet fl-ibħra Maltin li jniggżu: adder pike (traċna), weever (sawt), stingray (bonn) u scorpion fish (skorfna).

It-traċna tkun f'qiegħ il-baħar fir-ramel. Wieħed jista' jirfes fuqha u jitniggeż. L-ugigħ huwa qawwi ħafna.

Għall-ewwel għajnuina, qiegħed is-sieq fl-ilma sħun għal 15-il minuta (l-ilma jrid sħun ħafna imma li tissaportih; attent minn xi samta).

Wara l-ewwel għajnuna mur l-isptar jew Health Centre. Jista' jkun hemm bżonn injezzjoni ta' local anaesthetic.