L-Aċċessjonijiet tad-Deni

Meta jkollhom id-deni, it-tfal minn 6 xhur sa 5 snin tista’ tagħtihom aċċessjoni, speċjalment meta jkollhom bejn sena u sena u nofs. Għalkemm tidher tal-biża’, l-aċċessjoni tad-deni s-soltu tgħaddi weħidha mingħajr problemi.

Waqt l-aċċessjoni l-ġisem għall-ewwel jibbies; ftit wara jibdew jiċċaqalqu d-dirgħajn u r-riġlejn bla kontroll. It-tifel jista’ wkoll jitniegħed, wiċċu jsir blu għal ftit ħin, u jintilef minn sensiegħ. Dan kollu jdum bejn 5 u 10 minuti, u meta tgħaddi l-aċċessjoni, it-tifel jerġa’ jiġi f’sensiegħ, imma wara jista’ jħossu bi ngħas u jorqod.

Madwar 4% tat-tfal ikollhom aċċessjoni tad-deni fi tfulithom. Hemm ċans akbar li t-tfal ikollhom aċċessjoni tad-deni jekk wieħed mill-ġenituri kien ibgħati minn dawn l-aċċessjonijiet fi tfulitu. It-tfal li kellhom aċċessjoni tad-deni għandhom 30% ċans li f’xi żmien jerġa’ jkollhom aċċessjoni oħra.

It-tfal li kellhom aċċessjoni komuni tad-deni m’għandhomx xi riskju għoli li jibqgħu jbatu bl-epilessija jew ta’ xi ħsara fil-moħħ. Dawn it-tfal jiżvillupaw normali bħal tfal oħra. Lanqas hemm bżonn jieħdu mediċini fit-tul biex tilqa’ kontra dawn l-aċċessjonijiet.

X’għandek tagħmel waqt aċċessjoni
  • Ibqa’ kalm u nnota l-ħin x’ħin bdiet l-aċċessjoni.
  • Ibqa’ ħdejn it-tifel u ara li ma jaqax għal isfel jew jaħbat ma xi ħaġa iebsa.
  • Dawwar it-tifel fuq ġembu biex ma jixraqx (recovery position - ara l-istampa).
Ta’ min insemmu wkoll x’mgħandekx tagħmel:
  • Tiprovax iżżomm iċ-ċaqliq tal-idejn u s-saqajn.
  • Tpoġġix oġġetti jew subgħajk fil-ħalq
  • Tagħtix mediċina biex tnaqqas it-temperatura waqt l-aċċessjoni.
  • Tqiegħedx lit-tifel f’banju bl-ilma jew taħt shower.
Wara li l-aċċessjoni tgħaddi, ħu t-temperatura tat-tifel, u għamillu suppożitorju tad-deni bħall-Arfen.

Jekk l-aċċessjoni ddum aktar minn 10 minuti, ċempel għall-ambulanza fuq in-numru 112. Tmurx l-emerġenza bil-karożża privata għax bit-tensjoni li jkollok tista’ taħbat! L-istaff tal-ambulanza jkunu jistgħu jwaqqfu l-aċċessjoni bil-mediċina.

Jekk l-aċċessjoni tgħaddi f’anqas minn ftit minuti, ċempel lit-tabib tat-tfal ħalli jeżamina lit-tifel sabiex jara minn fejn ġej id-deni, jew ħudu mingħajr għaġġla l-isptar. Mhux bil-fors ikun hemm bżonn testijiet speċjali.

Ftakar li l-aċċessjoniet tad-deni huma komuni, ġeneralment m’humiex sinjal ta’ mard serju, u lanqas ma jwasslu għal problemi ta’ saħħa fit-tul. It-tabib li jeżamina lit-tifel ikun jista’ jiggwidak u jserraħlek moħħok.