Dr Joseph Mizzi

X'tista' tagħmel jekk xi ħadd mill-ġenituri jew mill-aħwa ma jifilħux, u għandek tarbija? Kif tista' tipproteġiha milli timrad ukoll? Nissuġġerilek issegwi dawn il-pariri: 1. L-iġjene tal-idejn hi importanti. Aħsel idejk sewwa u ta’ spiss bis-sapun u l-ilma jew uża sanitiżer, speċjalment qabel ma tmiss lit-tarbija. 2. Ilbes maskra tal-wiċċ meta tkun viċin it-tarbija biex tnaqqas it-tixrid tal-qtar respiratorju. 3. Naqqas il-kuntatt dirett mat-tarbija u evita li tbusha jew li tersaq wiċċ imb wiċċ magħha. 4. Naddaf u ddiżinfetta regolarment il-pumi tal-bibien, ġugarelli, u n-nappy changer. 5. Uża tissue jew il-minkeb biex tgħatti s-sogħla u l-għatis, u armi t-tissue immedjatament. 6. Jekk qed tredda’ lit-tarbija, kompli agħmel hekk, peress li l-ħalib tal-omm jipprovdi antibodies li jipproteġu lit-tarbija. Madankollu, aħsel idejk u ilbes maskra biex tevita t-trasmissjoni diretta. 7. Ara li hemm ventilazzjoni tajba fil-kamra (ħalli tieqa mbexxqa). Iftaħ it-twieqi regolarment sa...

L-irjiħat huma kkawżati minn viruses. M’hemmx bżonn antibiotiċi għall-irjiħat – taħlix flus għalxejn, evita s-side effects, u toħloqx mikorbi reżistenti!
Il-ġisem ifejjaq lilu nnifsu imma nistgħu ngħinu lit-tfal billi intaffu s-sintomi u jħossuhom ftit aħjar. Żomm f'moħħok li s-sogħla ddum madwar ġimgħa jew tnejn biex tgħaddi, u m'hemmx għalfejn tibqa' tieħu l-mediċini sakemm tieqaf għal kollox. Mhux l-ewwel darba li t-tfal żgħar jieħdu riħ ieħor f'dan il-perjodu, speċjalment jekk ikunu jattendu n-nursery, u s-sintomi jkomplu għal aktar fit-tul. Għall-imnifsejn fgati: fit-trabi uża sprej tas-saline u iġbed il-flissjoi b’pompa apposta. Għal tfal akbar, minbarra s-saline, uża decongestant sprej tat-tfal, speċjalment qabel l-irqad, u għal ftit ġranet biss. Għallimhom u nkoraġġihom jissofjaw sewwa. Għolli s-sodda jew uża mħadda (minn sena 'l fuq) biex ir-ras tkun fl-għoli. Vapour patch (mwaħħla mal-flokk jew vest minn ġewwa) jew vapour rub (midluk fuq is-sider, imma mhu...

Sintomi Is-sintomi tal-influwenza jinkludu: Deni għoli u li jitla' f'salt, u tkexkix ta’ bard. Uġigħ ta’ ras u uġigħ fil-ġisem. Telqa u ħedla kbira. Sogħla xotta u uġigħ fil-griżmejn. Nuqqas ta’ aptit, dardir, rimettar, u uġigħ ta’ żaqq. It-tfal morda bl-influwenza jħossuhom l-agħar fl-ewwel jumejn jew tlieta.  Tixrid Il-marda hi l-aktar komuni fix-xitwa. L-influwenza tinxtered faċilment, l-aktar meta t-tfal ikunu flimkien f’post magħluq (bħal fil-klassi tal-iskola jew xi party). Tinxtered permezz ta’ qtajriet fl-arja mis-sogħla jew għatis, u b’kuntatt dirett mal-bżieq mill-idejn jew oġġetti kkontaminati. It-tfal jxerrdu l-virus minn ġurnata qabel jimirdu sa ġimgha wara. Prevenzjoni L-aktar mod effettiv biex tipprevjeni l-influwenza huwa permezz tat-tilqima li tingħata kull sena f'Novembru u Diċembru. It-tilqima hi safe u s-side effects ħfief (ftit uġigħ fejn tingħata t-tilqima, xi uġigħ fil-ġisem u deni) li jgħaddu f'ġurnata jew tnejn.  It-tilqima ti...

L-iskarlatina (scarlet fever) hi infezzjoni kkaġunata mill-mikrobu msejjaħ streptococcus (Strep A). Tolqot l-aktar lit-tfal fl-età tal-iskola. Tissejjaħ hekk minħabba r-raxx ħamrani li joħroġ fuq il-ġilda. L-infezzjoni titfejjaq b’kors antibiotiċi, u b'hekk ikunu evitati komplikazzjonijiet fil-kliewi u rewmatiżmu. Kull sena jkun hawn xi każijiet ta’ skarlatina f’Malta, imma jiġu snin li jkun hawn aktar mis-soltu. Is-Sintomi Dawn huma s-sintomi tal-iskarlatina: Deni u tkexkix ta’ bard Il-griżmejn u ilsien iffjammati Il-glandoli tal-għonq minfuħin Raxx aħrax fil-ġilda (jinħass qisu 'sandpaper'), ħmura fuq il-wardiet tal-wiċċ u bjuda madwar il-ħalq. L-ilsien mgħotti b'lega bajda u aktar tard jidher minfuh (strawberry tongue). Linji ħomor fl-apt u postijiet oħra. Id-deni u l-ġriżmejn ħomor huma l-ewwel sintomi. Jista’ jkun hemm ukoll uġigħ ta’ ras u rimettar. L-għada li jitla’ id-deni jitfaċċa r-raxx fuq l-għonq u s-sider, li mbagħad jinfirex lejn id-dirgħajn u l-bqija tal...

Il-cot death tfisser il-mewt għall-għarrieda ta’ tarbija fl-irqad. Tista’ tiġri fl-ewwel xhur tal-ħajja. Fortunatament il-cot death hi rari ħafna. Illum nafu x’nistgħu nagħmlu biex nipproteġu t-tarbija waqt l-irqad. Kif Tipproteġi t-Tarbija Dejjem raqqad it-tarbija fuq daharha; traqqadhiex fuq il-ġenb jew fuq iż-żaqq. Jekk tħalli t-tarbija man-nanniet jew carer, għidilhom ċar biex iraqqduha fuq daharha. Meta t-tarbija tkun mqajjma, ara li tagħmel ħin tilgħab fuq żaqqha (dan jgħin fl-iżvilupp tal-muskoli tal-għonq u l-ispallejn, u biex r-ras ma tiġix ċatta). (Ara: Tummy time ). It-tarbija għandha torqod fl-istess kamra mal-ġenituri. Tista’ tredda' jew tisqi t-tarbija fis-sodda tal-ġenituri, imma wara li tkun xorbot l-aħjar tqegħdha lura fil-cot tagħha. Torqodx fuq is-sufan jew putruna bit-tarbija f’dirgħajk. Uża saqqu sod mgħotti b’liżar; tpoġġix ħwejjeġ rotob taħt it-tarbija. Ħalli r-ras mikxufa, tużax imħadda, u tħallix soft-toys, biċċiet jew ħwejjeġ oħra fil-cot. Ara li ...

Il-bronchiolitis hi infezzjoni fil-pulmun fit-trabi kkawżata minn viruses differenti, l-aktar komuni fosthom huwa l-RSV (respiratory syncytial virus). Tissejjaħ hekk għax taffettwa l-passaġġi tal-arja l-aktar irqaq (bronchioles). Hi l-aktar komuni fix-xhur tax-xitwa. L-ewwel sintomi jkunu bħal riħ komuni (flissjoni u sogħla). Fil-ġranet ta’ wara jkun hemm sintomi oħra: ftit deni, sogħla persistenti u rimettar, u nifs mgħaġġel u batut. It-tarbija ma tkunx tiflaħ tixrob bħas-soltu. Ħafna minn dawn it-trabi jgħaddilhom mingħajr ebda kura fuq perjodu ta’ ġimgħa jew tnejn. Oħrajn ikunu aktar batuti u jkollhom bżonn jiddaħħlu l-isptar. Meta tkellem tabib: Jekk it-tarbija għandha sinjali ta' infezzjoni respiratorja (sogħla, fgata, flissjoni u/jew deni) It-tarbija qed tbati biex tieħu n-nifs jew in-nifs mgħaġġel. It-tarbija tixrob anqas minn nofs il-ħalib li ssoltu tixrob jew ma tgħaddix pipi daqs is-soltu. It-tarbija tidher mdejjqa jew mħeddla.  Tħossok inkwetata aktar fuq it-tarb...

Fil-Qosor Ħu t-temperatura taħt l-abt (armpit) b'termometru diġitali. Aqra' t-temperatura kif tiġi, mingħajr ma żżid jew tnaqqas xejn. Id-deni jibda minn 37.5°C (99.5°F).  Uża pararcetamol jew ibuprofen jekk it-tifel ikun mdejjaq bid-deni jew uġigħ. Offri ta' spiss ilma u xorb ieħor sabiex ma jixxottax. Tużax biċċa niedja (tepid sponging) biex tniżżel it-temperatura. Kellem lit-tabib tat-tfal meta t-tfal ikollhom id-deni f'dawn iċ-ċirkostanzi: (1) trabi taħt is-sena; (2) jekk it-tfal ikunu jidhru morda, ma jifilħux, jew ikollhom xi sintomi (sogħla, uġigħ, nifs mgħaġġel, telqa, rimettar, raxx fil-ġilda, eċċ). (3) Trabi iżgħar minn 3 xhur bid-deni għandhom jittieħdu l-isptar mill-ewwel. Id-Deni Il-ġisem iżomm it-temperatura stabbli, madwar 36-37˚C, tkun xi tkun it-temperatura fl-ambjent. Meta t-temperatura togħla 'l fuq minn normali jfisser li hemm: (1) infezzjoni; (2) reazzjoni għat-tilqima; jew (3) it-tarbija tkun xotta jew msaħħna żżejjed. Is-snien ma jtellgħux ...