Dr Joseph Mizzi

Fil-Qosor Ħu t-temperatura taħt l-abt (armpit) b'termometru diġitali. Aqra' d-deni kif tiġi, mingħajr ma żżid jew tnaqqas xejn. Id-deni jibda minn 37.5°C (99.5°F).  Uża pararcetamol jew ibuprofen jekk it-tifel ikun mdejjaq bid-deni jew uġigħ. Offri lit-tfal bid-deni ilma u xorb ieħor ta' spiss sabiex ma jixxottawx. Ixxarrabx lit-tfal bid-deni biex tniżżel it-temperatura.  Kellem lit-tabib tat-tfal meta jkun hemm id-deni f'dawn iċ-ċirkostanzi: (1) trabi taħt sena; (2) jekk it-tfal ikunu jidhru morda, ma jifilħux, jew ikollhom xi sintomi (sogħla, uġigħ, nifs mgħaġġel, telqa, rimettar, raxx fil-ġilda, eċċ). Trabi anqas minn 3 xhur bid-deni għandhom jittieħdu l-isptar mill-ewwel. Id-Deni Il-ġisem iżomm it-temperatura stabbli, madwar 36-37˚C, tkun xi tkun it-temperatura fl-ambjent. Meta t-temperatura togħla 'l fuq minn normali jfisser li hemm: (1) infezzjoni; (2) reazzjoni għat-tilqima; jew (3) it-tarbija tkun xotta jew msaħħna żżejjed. Is-snien ma jtellgħux deni. W

L-irjieħat huma kkawżati minn viruses. M’hemmx bżonn antibiotiċi għall-irjieħat – taħlix flus għal xejn, evita s-side effects, u toħloqx mikorbi reżistenti! Il-ġisem ifejjaq lilu nnifsu imma nistgħu ngħinu lit-tfal billi intaffu s-sintomi u jħossuhom ftit aħjar. Zomm f'moħħok li is-sogħla ddum madwar ġimgħa jew tnejn biex tgħaddi, u m'hemmx għalfejn tibqa' tieħu l-mediċini sakemm tieqaf għal kollox. Mhux l-ewwel darba li t-tfal żgħar jieħdu riħ ieħor f'dan il-perjodu, u s-sintomi jkomplu aktar fit-tul. Għall-imnifsejn fgati: fit-trabi uża sprej tas-saline u iġbed il-flissjoi b’pompa apposta. Għal tfal akbar, minbarra s-saline, uża decongestant sprej tat-tfal, speċjalment qabel l-irqad, għal ftit ġranet biss. Għallimhom u nkoraġġihom jissofjaw sewwa. Għolli s-saqqu jew uża mħadda (minn sena 'l fuq) biex ir-ras tkun fl-għoli. Vapour patch (mwaħħla mal-flokk jew vest minn ġewwa) jew vapour rub (midluk fuq is-sider, imma mhux ħdejn ll-imnifsejn) qabel l-irqad jgħinu

Inħeġġeġ lill-ġenituri jilqgħu l-parir tad-Dipartiment tas-Saħħa u jagħtu 'l uliedhom it-tilqima tal-influwenza. It-tilqima hi safe, is-side effects ħfief, u tħarishom milli jimirdu bl- influwenza din ix-xitwa li ġejja. It-tilqima tingħata lit-tfal minn 6 xhur 'il fuq. Bejn 6 xhur u sentejn jingħataw it-tilqima bħala injezzjoni. Tfal minn sentejn sa 17-il sena jistgħu jieħdu t-tilqima bħala sprej f'imnifsejhom jew injezzjoni, kif jippreferu. Jekk ikunu se jieħdu t-tilqima tal-influwenza l-ewwel darba, it-tfal jingħataw żewġ dożi, b'intervall ta' xahar bejn l-ewwel u t-tieni waħda. Nirrakkomanda lill-ġenituri sabiex jieħdu t-tfal iċ-Ċentru tas-Saħħa għat-tilqima tal-influwenza u jieħdu magħhom il-ktejjeb Child's Record Book. Ħudu magħkom ukoll il-karta tal-identità. Jien mhux se nagħti t-tilqima tal-influwenza sabiex ikolli aktar ħin biex nara tfal morda u għat-tilqim ordinarju tat-trabi u t-tfal żgħar. Iċċekkja mat-tabib tat-tfal tiegħek jekk tistax tagħti t-

  Stress It-tfal jinkwetaw bħall-adulti. Jista’ jkun bullying jew problemi oħra l-iskola; problemi d-dar (bħal ġlied fil-familja jew mard); il-biża tal-eżamijiet; bidliet li qed iseħħu fil-familja. Kaffeina Dan l-istimulant insibuh fil-kafè, ċikkulata, hot chocolate, energy drinks u colas. Mediċinali Mediċini għall-ADHD, steroids, anticonvulsants (għall-aċċessjonijiet) u oħrajn. Mard Sleep apnoea, assoċċjata wkoll mal-inħir. Ażma (sogħla bil-lejl), imniffsejn fgati minn allerġija, jew ħakk fil-ġilda minħabba l-ekżema. Ħruq ta’ stonku, growing pains u mard tat-throid ukoll jistgħu jfixxklu l-irqad. Id-dipressjoni wkoll tista’ tkun kawża ta’ nuqqas ta’ rqad. L-ambjent Storbju, saqqu u mħadda skomdi, sħana jew bard, u d-dawl (xi tfal jibżgħu jekk ma jkunx hemm ftit dawl fil-kamra. It-TV jew kompjuter jew laptop jew mobile fil-kamra tas-sodda ifixklu l-irqad. Ara wkoll L-Irqad fit-Toddles  u Sleep Problems (3-18 years)

Il-gastroenterite hi infezzjoni komuni fl-istonku u fl-imsaren. Is-sintomi jinkludu nuqqas ta' aptit, dardir, rimettar u dijarea. Jista’ jkun hemm ukoll uġigħ ta’ żaqq u deni. Ir-rimettar normalment jieqaf wara ġurnata jew tnejn u d-dijarea ddum madwar ġimgħa. Jista’ jkun hemm ukoll sinjali ta’ riħ bħal flissjoni u sogħla. It-tabib jistaqsi diversi mistoqsijiet u jeżamina l-pazjent biex jara jekk hemmx sinjali ta’ dehydration u jekk hemmx xi sinjali ta’ mard ieħor li jista’ jkun imfixkel ma’ gastroenterite (bħal meninġite u obstruction tal-musrana). Mhux is-soltu jkun hemm bżonn testijiet speċjali. Ħafna tfal jistgħu jiġu kkurati d-dar. Kultant ikun hemm bżonn jiddaħħlu l-isptar għad-dripp għax jixxottaw (dehydration). Jekk ikun hemm id-demm mal-kokò jew is-sintomi jkunu qawwija, jintbagħat kampjun tal-kokò l-laboratorju biex jiġi identifikat il-mikrobu. IL-KURA D-DAR Xorb L-aktar ħaġa importanti fil-kura tal-gastroenterite huwa li t-tifel jingħata jixrob ta' spiss sabiex ma

Il-ġenituri għandhom jibdew jieħdu ħsieb is-snien tat-tarbija mill-bidu, biex is-snien jibqgħu b’saħħithom u sbieħ. Jekk l-ewwel snien jitħassru u jaqgħu qabel iż-żmien, is-snien permanenti jistgħu jitilgħu ħażin. Il-Kura tas-Snien 1. Tbillx il-gażaża fiz-zokkor, għasel jew juice. Aqta' l-gażaża kemm jista’ jkun kmieni (madwar sena). 2. Il-bottle għandu jintuża għall-ħalib biss. Minn sena 'il quddiem uża beaker jew tazza minflok il-bottle. 3. Iżżidx zokkor jew sensation mal-ħalib. Tagħtix ħalib tal-kulur jew luminata lit-tfal. 4, It-tfal aħjar jieklu frotta minflok fruit juice. Madankollu jekk tagħti fruit juice – mhux aktar minn darba kuljum, agħtih minn tazza (mhux minn flixkun), u mal-ikel (mhux waħdu). 5. Tagħtix ħlewwiet ta’ spiss (minħabba t-taħsir tas-snien u minħabba l-ħxuna). 6. Ħu lit-tarbija għand id-dentist għal check up meta jitfaċċaw l-ewwel snien. Il-Ħasil tas-Snien Meta joħorġu l-ewwel sinniet, ibda aħsilhom darbtejn kuljum, b’toothbrush ratba. Il-ħasil ta

L-mpox (qabel magħrufa bħala monkeypox) hi infezzjoni rari kkawżata mill-monkeypox virus (MPXV). Hemm żewġ varjanti ewlenin tal-virus. Is-sintomi jinkludu deni, uġigħ, ponot u glandoli minfuħin. Ġeneralment il-marda tgħaddi fi ftit ġimgħat. L-mpox hi endemika fl-Afrika Ċentrali u tal-Punent (l-aktar fil-Kongo). Naturalment jista' jkun hemm xi każijiet fl-Ewropa wkoll, inkluż Malta, minħabba l-ivjaġġar.  Tinxtered mill-annimali (bħal firien) għall-bniedem; u minn bniedem għall-ieħor, l-aktar minn kuntatt sesswali u fiżiku mill-qrib ma' nies morda bl-mpox, jew oġġetti ikkontaminati. Ir-riskju li timrad bl-mpox f'Malta huwa żgħir ħafna ħafna. Il-parti l-kbira tal-każijiet li kien hawn fl-Ewropa f'dawn l-aħħar snin kienu f'irġiel li jagħmlu sess ma' rġiel oħra. Naturalment, ir-riskju li tieħu l-virus huwa akbar jekk iżżur pajjiżi Afrikani fejn hemm l-mpox, u speċjalment jekk ikollok kuntatt sesswali jew fiżiku ma' nies morda bl-mpox. It-tilqima tal-ġidri (smallp