Dr Joseph Mizzi

Is-sogħla konvulsiva (whooping cough) hi infezzjoni respiratorja kkaġunata minn mikrobu, Bortadetella pertussis. Tibda bħala riħ komuni, bi flissjoni, ftit deni u ftit sogħla. Wara ġimgħa jew tnejn jibdew xrieraq qawwija u fit-tul tas-sogħla, li jħallu lill-pazjent bla nifs u bla saħħa. Jista’ wkoll jirremetti. Fi tmiem ix-xerqa, il-pazjent jagħmel ħoss man-nifs il-ġewwa. (Dan il-ħoss jissejjaħ ‘whoop’ u għalhekk bl-Inġliz din l-infezzjoni tissejjaħ whooping cough). Dawn l-attakki ta’ sogħla vjolenti jdumu madwar 8 gimgħat. Fil-gimgħat ta’ wara s-sogħla tibda tonqos sakemm tgħaddi għal kollox. Kultant is-sogħla konvulsiva terġa’ tibda meta jaqbdek riħ. Is-sintomi ma jkunux daqshekk qawwija f’adoloxxenti u adulti li qabel kienu mlaqqmin. Is-sogħla tista’ tkun l-unika sintomu. It-trabi żgħar jista’ ma jkollhomx wisq sogħla, imma minflok jieqfu jieħdu n-nifs (apnoea). Jista’ wkoll ikollhom komplikazzjonijiet oħra bħal infezzjonijiet fil-widnejn jew pulmun, u aċċessjonijiet. Is-sogħla konv...

Inħeġġeġ lill-ġenituri jagħtu 'l uliedhom it-tilqima tal-influwenza. It-tilqima hi safe u tħarishom milli jimirdu bl- influwenza matul din ix-xitwa. It-tfal kollha minn 6 xhur 'il fuq huma eliġibbli. It-tilqima tingħata bħala injezzjoni; din is-sena it-tilqima f'forma ta' sprej mhix disponibbli. Tfal sa 8 snin, jekk ikunu se jieħdu t-tilqima l-ewwel darba, jingħataw żewġ dożi, b'intervall ta' 4 ġimgħat jew aktar bejn l-ewwel u t-tieni doża. Altrimenti tingħata f'darba. Is-side effects huma ħfief: ftit uġigħ fejn tingħata t-tilqima, deni u għejja. Is-side effects idumu għal ġuranta jew tnejn. Il-paracetamol itaffi l-uġigħ u d-deni. It-tilqima tingħata b'xejn f'xi Ċentri tas-Saħħa. Ħu miegħek il-ktejjeb Child's Record Book u l-karta tal-identità (tal-ġenitur). Walk-in clinic — m'hemmx bżonn appuntament. Altrimenti, iċċekkja mat-tabib tat-tfal tiegħek jekk tistax tagħtiha għandu/ha. Fil-Qosor: Min  — It-tfal kollha minn 6 xhur 'il fuq. Ħ...

L-ewwel snien joħorġu meta t-tarbija jkollha madwar sitt xhur. L-età taf tvarja minn 3 xhur sa sena jew aktar. Is-soltu jitilgħu iż-żewġ sinniet ta’ quddiem t’isfel, imbagħad l-erba’ sinniet ta’ quddiem ta’ fuq. Sa sentejn jew tlieta jkunu ħarġu s-snien, in-nejbiet u d-dras kollha, għoxrin b’kollox. It-Teething Minn madwar xahrejn 'il quddiem it-tarbija tibda ddaħħal idejha f'ħalqha. Dan hu pass ieħor fl-iżvilupp normali tat-tarbija u ma jfissirx li hemm bżonn xi kura speċjali. Waqt it-teething, it-tarbija tliegħeb u iddaħħal idejha u oġġetti oħra f’ħalqha biex tgiddem fihom. Tista’ wkoll tmiss u tħokk widintha. It-tarbija taf tkun mdejqa, miġugħa u tibki aktar mis-soltu. L-aptit jista’ jonqos; l-irqad ukoll jista’ jkun imfixkel. Is-snien ma jtellgħux deni għoli; għalhekk jekk it-tarbija jkollha d-deni, jew tkun tidher marida, kellem tabib. Tassumix li d-deni ġej mis-snien għax it-tarbija jaf ikollha xi infezzjoni serja. Il-ġenituri jistgħu jgħinu lit-tarbija b’diversi modi...

Sintomi Is-sintomi tal-influwenza jinkludu: Deni għoli u li jitla' f'salt, u tkexkix ta’ bard. Uġigħ ta’ ras u uġigħ fil-ġisem. Telqa u ħedla kbira. Sogħla xotta u uġigħ fil-griżmejn. Nuqqas ta’ aptit, dardir, rimettar, u uġigħ ta’ żaqq. It-tfal morda bl-influwenza jħossuhom l-agħar fl-ewwel jumejn jew tlieta.  Tixrid Il-marda hi l-aktar komuni fix-xitwa. L-influwenza tinxtered faċilment, l-aktar meta t-tfal ikunu flimkien f’post magħluq (bħal fil-klassi tal-iskola jew xi party). Tinxtered permezz ta’ qtajriet fl-arja mis-sogħla jew għatis, u b’kuntatt dirett mal-bżieq mill-idejn jew oġġetti kkontaminati. It-tfal jxerrdu l-virus minn ġurnata qabel jimirdu sa ġimgha wara. Prevenzjoni L-aktar mod effettiv biex tipprevjeni l-influwenza huwa permezz tat-tilqima li tingħata kull sena f'Novembru. It-tilqima hi safe u s-side effects ħfief (ftit uġigħ fejn tingħata t-tilqima, xi uġigħ fil-ġisem u deni) li jgħaddu f'ġurnata jew tnejn.  It-tilqima tingħata lit-...

Qiegħda s-supermarket tistenna biex tħallas. It-tifel ra l-iSmarties. Irid. Inti tgħidlu le. F’daqqa waħda t-tifel jibda jibki, jgħajjat, jagħti b’idejh u saqajh ... xenata sħiħa, temper tantrum! Tħossok irrabjata u imbarazzata. Hemm xi mezz biex tipprevjeni t-tantrum? Kif għandek twieġeb għalih? Għaliex, wara kollox, it-tfal żgħar jkollhom it-tantrums? X’inhuma t-tantrums? It-tantrums huma espressjoni tal-frustrazzjoni tat-toddler għall-isfidi tal-ħajja! Iħossu rrabjat u mdejjaq meta ma jistax jagħmel xi ħaġa (eż jaqfel il-buttuna), meta il-mamà ma tridx tagħtih xi ħaġa li jrid, meta se jkollu jieqaf milli qed jagħmel (eż daqshekk TV għax wasal il-ħin tal-irqad), u meta ma jistax jesprimi x-xewqat tiegħu sewwa bil-kliem. It-tantrums jistgħu jiġru f’kull ħin imma huma aktar komuni meta t-tfal ikunu bil-għatx, bil-ġuħ, skomdi jew għajjiena. Qabel tantrum Għalkemm mhux dejjem possibbli, nistgħu nagħmlu ħafna biex niprevenu t-tantrums. Għallem lit-tfal jistaqsu għal xi ħaġa mingħajr ...

Għaliex il-mard, l-uġigħ u l-mewt? Ladarba tista’ kollox, tant int ħanin u twajjeb, għaliex, Mulej, tibqa’ ma tfejjaqx? Forsi ma tismax il-karba tal-marid, jew ma tarax id-dmugħ fuq ħaddejh? Ħallieq is-sema u l-art, lilna sawwartna fi xbieha tiegħek, stedintna ngawdu xirka miegħek, 'ma wissejtna bis-sħiħ li d-dnub iġib il-mewt. Ah, x'ħasra: l-ewwel ġenituri tagħna m'emmnukx u m'obdewkx; l-istess aħna, bi dnubietna, inkomplu nirribellaw kontra min għamilna. Mhux għalhekk illum madwarna minflok il-ġnien sabiħ tal-bidu, naraw għollieq, nixfa u taħsir? Fadal ħjiel mis-sbuħija tal-Għeden biex ifakkarna fit-tjieba ħelwa tiegħek. Imma issa l-ferħ imħallat bin-niket, mas-saħħa, il-mard, mal-ħajja, il-mewt — biex ma ninsew qatt kemm hu ikraħ id-dnub f’għajnejk u kemm hu morr il-frott tiegħu. Kont wissejtna fil-bidu, u terġa’ twissina llum: Jekk nibqgħu bla ndiema, hemm tbatija agħar, l-infern, in-nar li ma jintefiex. Għallimni, Mulej, il-biża’ tiegħek...

Evan Boettler, ġuvni ta’ sittax-il sena, safa vittma ta’ sextortion. Darba minnhom irċieva dan il-messaġġ tal-biża’: “I have your nudes and everything needed to ruin your life.” Traġikament, f’anqas minn sagħtejn, Evan ikkommetta suwiċidju. Xi tfisser sextortion? Sextortion huwa rikatt online: xi ħadd juża stampi intimi tiegħek — reali jew fake —u jheddek li se jxerridhom ma’ ħbiebek u qrabatek, jekk inti ma tibgħatlux il-flus. Ħafna drabi, l-iscammer l-ewwel jistabbilixxi relazzjoni qarrieqa—billi jippretendi li għandu interess romantiku jew ħbiberija—biex jirbaħ il-fiduċja tiegħek qabel ma jibda jheddek. Tliet passi biex tipproteġi lilek innifsek: Qatt u qatt m’għandek tixxerja ritratti intimi — lanqas mal-boyfriend jew girlfriend. Ftakar li hekk kif tibgħat ritratt, inti tlift il-kontroll fuqu, u ma tistax tgħid fejn se jispiċċa. Kun xettiku dwar kuntatti online.  L-iscammers jużaw profili foloz biex iqarrqu bil-vittmi. Julia, il-friend minn Manchester li ltqajt magħha online, f...