Dr Joseph Mizzi

L-impetigo hija infezzjoni komuni u kontaġjuża fil-ġilda kkawżata minn mikrobu ( Staphylococcus aureus jew Streptococcus pyogene s). Taffettwa l-aktar lit-tfal żgħar, imma tista’ taqbad lil kulħadd. Tista’ tinferex minn post għall-ieħor fil-ġisem. Tibda bħala ponot ħomor żgħar, tikber, u tiżviluppa qxur sofor dehbin.  Tinxtered faċilment minn persuna għall-oħra permezz ta' kuntatt mill-qrib, xugamani, ħwejjeġ, u l-grif tal-ferita. L-infezzjoni tibqa’ kontaġjuża sa 24–48 siegħa wara li jinbeda l-antibijotiku jew sakemm il-ġerħa tkun nixfet kompletament. Kura: mistura tal-antibiotiku preskritta mit-tabib. ingwent tal-antibiotiku għall-imniffsejn. antiseptic wash biex jinħasel bih. iġjene — ħasil tal-idejn bl-ilma u s-sapun, sanitiser, dwiefer qosra, tixxerjax xugamani, tazzi, eċċ. It-tfal jistgħu jirritornaw l-iskola wara li jkunu ħadu l-antibiotiku għal jumejn, jew l-ġrieħi jkunu nixfu u fiequ.

Fl-ewwel xhur tal-ħajja, it-tarbija tqum kemm-il darba matul il-lejl biex tixrob. Dan huwa importanti biex tieħu biżżejjed ħalib ħalli tikber u tiżviluppa sew. Madwar sitt xhur, it-tarbija tkun tixrob u tiekol biżżejjed matul il-jum, u għalhekk ma jkunx hemm bżonn aktar li tisqiha bil-lejl. 0–3 xhur : It-tarbija tqum tixrob kull 2–4 sigħat matul il-lejl. 3–6 xhur : Xi trabi jibdew jorqdu għal perjodi itwal, għalkemm oħrajn jibqgħu iqumu ta’ spiss. 6–9 xhur : Ħafna trabi jorqdu l-lejl kollu, u jekk iqumu, jerġgħu jorqdu mingħajr ma jixorbu. Wara 9 xhur: It-trabi li jibqgħu jixorbu matul il-lejl jagħmlu hekk bi drawwa u għall-konfort biex jitħeddlu u jorqdu—mhux għax għandhom bżonn in-nutriment. Kif tista’ tgħin lit-tarbija tieqaf tixrob bil-lejl? Kun żgur li tagħtiha biżżejjed ħalib u ikel matul il-jum, speċjalment filgħaxija. Naqqas bil-mod il-kwantità ta’ ħalib offrut bil-lejl. Meta tistembaħ, agħtiha ċans terġa’ torqod weħidha, tista' tmissha u tkellimha b’leħen kalm. Terfagħhie...

Fil-Qosor Ħu t-temperatura taħt l-abt (armpit) b'termometru diġitali. Aqra' t-temperatura kif tiġi, mingħajr ma żżid jew tnaqqas xejn. Id-deni jibda minn 37.5°C (99.5°F).  Uża pararcetamol jew ibuprofen jekk it-tifel ikun mdejjaq bid-deni jew uġigħ. Ta' spiss offri l-ilma u xorb ieħor sabiex ma jixxottax. Tużax biċċa niedja (tepid sponging) biex tniżżel it-temperatura. Kellem lit-tabib tat-tfal meta t-tifel/tifla jkollu d-deni f'dawn iċ-ċirkostanzi: (1) trabi taħt is-sena; (2) jekk it-tifel jidher marid, ma jiflaħx, jew ikollu xi sintomi (sogħla, uġigħ, nifs mgħaġġel, telqa, rimettar, raxx fil-ġilda, eċċ). (3) Trabi iżgħar minn 3 xhur bid-deni għandhom jittieħdu l-isptar mill-ewwel. Id-Deni Il-ġisem iżomm it-temperatura stabbli, madwar 36-37˚C, tkun xi tkun it-temperatura fl-ambjent. Meta t-temperatura togħla 'l fuq minn normali jfisser li hemm: (1) infezzjoni; (2) reazzjoni għat-tilqima; jew (3) it-tarbija tkun xotta jew msaħħna żżejjed. Is-snien ma jtellgħux de...

Ir-roseola hi infezzjoni ħafifa u komuni li taqbad lit-trabi u tfal żgħar minn sitt xhur sa tlett snin. Hi kkawżata minn virus (human herpes virus). Kultant tissejjaħ ‘roseola infantum’ jew ‘sixth disease’. Is-Sintomi L-ewwel sintomi joħorġu minn ħamest ijiem sa ġimgħatejn wara l-kuntatt mal-mikrobu. Il-marda tibda b’deni li jaf ikun għoli (anke madwar 40ºC). Id-deni jdum minn ftit sigħat sa tlett jew erbgħat ijiem. Jista’ jkun li t-tarbija jkollha aċċessjoni tad-deni. Meta jinżel id-deni, jitfaċċa raxx mqabbeż ħamrani, l-ewwel fuq il-ġisem u l-għonq, u aktar tard fuq il-wiċċ, id-dirgħajn u r-riġlejn. Ir-raxx idum minn ftit sigħat sa jumejn. Kultant id-deni jkun l-uniku sintomu, u r-raxx ma joħroġx. It-tfal jgħaddilhom kompletament, normalment f’anqas minn ġimgħa. L-eżami mediku Id-deni jaf ikun l-uniku sintomu għall-ewwel u t-tabib ma jsib ebda sinjal oħra. Sakemm joħroġ ir-raxx wieħed ma jkunx ċert mid-dijanjosi. Jista’ jkun hemm bżonn xi testijiet speċjalment fit-tr...

F’xi ħin jew ieħor il-ġenituri jiskopru bħal boċċi jew żibeġ fl-għonq jew fin-naħa ta’ wara tar-ras. Jinkwetaw għax jaħsbu li jkun xi mard serju. Is-soltu dawn il-boċċi żgħar ma jkunu xejn għajr il-glandoli (lymph nodes) li t-tfal kollha għandhom f’ġisimhom. Minbarra f’dawn il-postijiet, it-tfal għandhom ukoll glandoli taħt il-geddum, taħt l-idejn (armpits) u qrib il-koxxa (groin). Il-glandoli għandhom rwol importanti fid-difiża tal-ġisem kontra l-infezzjonijiet minn viruses u bacteria. Huwa normali li l-glandoli jikbru waqt xi infezzjoni, imma mbagħad biż-żmien jerġgħu jiċkienu. Jien tal-parir li l-ġenituri jkellmu tabib jekk isibu xi boċċi speċjalment jekk ikun hemm xi sintomi oħra (bħal tbenġil, tnaqqis fil-piż, deni, għejja jew uġigħ), jew jekk il-glandoli ma jinżlux jew ikomplu jikbru. Ħafna drabi t-tabib jkun jista’ jserrħilhom moħħhom wara l-eżami fiżiku tat-tfal. Kultant ikun hemm bżonn xi testijiet (tad-demm, ultrasound jew biopsy) biex ikun eskluż mard aktar serju.

1. X’tilqim tirrakkomanda għat-tfal tagħna? Jien nirrikkmandalkom li tagħtuhom it-tilqim offrut b’xejn mid-Dipartiment tas-Saħħa u xi tilqim ieħor li jingħata fil-privat biss. 2. X’tilqim joffri l-gvern mingħajr ħlas? Fl-ewwel sena:  Hexyon (6-in1) (difterite, tetnu, poljo, sogħla konvulsiva, Hib, hepatitis B); Bexsero (meningococcus B); Nimenrix (meningococcus ACWY); u Synflorix (pneumococcus). Fit-tieni sena:  MMR (mumps, measles u rubella – il-gattone, ħosba u ħosba ġermaniża); u l-boosters tal-Bexsero, Synflorix, Nimenrix u Hexyon. Fit-tielet sena: Booster tal-MMR. Ta' 12-il sena:  Gardasil-9 (HPV – human papilloma virus) (f'darbtejn, 6 xhur intervall bejniethom). Ta' 14-il sena: dT-IPV (difterite, tetnu u poljo) u booster tan-Nimenrix. It-tilqim fl-iskeda nazzjonali 3. Kif nistgħu nagħtu dan it-tilqim lit-tarbija tagħna? It-tilqim jista’ jingħata fiċ-Ċentru tas-Saħħa jew għand it-tabib tat-tfal tagħkom. Jekk tixtiequ tagħtuhom fiċ-Ċentru tas-Saħħa...

Il-gastroenterite hi infezzjoni komuni fl-istonku u l-imsaren. Is-sintomi jinkludu nuqqas ta' aptit, dardir, rimettar u dijarea. Jista’ jkun hemm ukoll uġigħ ta’ żaqq u deni. Ir-rimettar normalment jieqaf wara ġurnata jew tnejn u d-dijarea ddum madwar ġimgħa. Jista’ jkun hemm ukoll sinjali ta’ riħ bħal flissjoni u sogħla. It-tabib jistaqsik diversi mistoqsijiet u jeżamina t-tifel/tifla biex jara jekk hemmx sinjali ta’ dehydration, u jekk hemmx xi sinjali ta’ mard ieħor li jista’ jkun imfixkel ma’ gastroenterite (bħal meninġite u obstruction tal-musrana). Mhux is-soltu jkun hemm bżonn testijiet speċjali. Ħafna tfal jistgħu jiġu kkurati d-dar. Kultant ikun hemm bżonn jiddaħħlu l-isptar għad-dripp għax jixxottaw (dehydration). Jekk ikun hemm id-demm mal-kokò jew is-sintomi jkunu qawwija, jintbagħat kampjun tal-kokò l-laboratorju biex jiġi identifikat il-mikrobu. IL-KURA D-DAR Xorb L-aktar ħaġa importanti fil-kura tal-gastroenterite huwa li t-tifel jingħata jixrob ta' spiss sabie...